Xử trí ban đầu khi gặp đột quỵ não

Mình có nhận được một số câu hỏi của các bạn trong Fanpage liên quan đến việc xử trí ban đầu khi gặp đột quỵ, đặc biệt là ở các tuyến cơ sở, trạm Y tế thì có thể làm những gì. Các bạn có hỏi mình về việc dùng kim trích ngón tay, dái tai để cấp cứu đột quỵ não có đúng không? 

Với quan điểm của mình, dựa trên những thứ mình biết, những thứ mình tìm đọc thì việc dùng kim trích ngón tay, dái tai để cấp cứu đột quỵ não là không có cơ sở khoa học. Nó còn làm chậm trễ, mất đi thời gian vàng của bệnh nhân.

Mình có tổng hợp lại một bài xử trí ban đầu khi gặp đột quỵ não dựa trên những quan điểm, bài viết của – PGS.TS Nguyễn Văn Thông – Giám đốc Trung tâm Đột quỵ,Bệnh viện Trung Ương Quân đội 108.

Hy vọng là bài viết này sẽ giúp ích nhiều cho các bạn.

Cái nhìn chung về Đột quỵ

– Đột quỵ hay cơn tai biến mạch máu não xảy ra khi mất hoặc giảm đột ngột lưu lượng máu tới não hoặc chảy máu bên trong sọ dẫn đến giảm, mất chức năng hoặc chết các tế bào não.

Đột quỵ là nguyên nhân gây liệt, rối loạn ngôn ngữ, mất cả giác, trí nhớ, hôn mê và khả năng gây tử vong. Có hai dạng đột quỵ: đột quỵ thiếu máu não và đột quỵ chảy máu não.

Não được nuôi dưỡng bởi hai hệ thống mạch xuất phát từ qua động mạch chủ là hệ thống mạch cảnh (hệ này nuôi dưỡng chủ yếu cho hai bán cầu đại não) và hệ động mạch đốt sống (hệ này nuôi dưỡng chủ yếu cho phần não phái sau, thân não và hành tủy). Về lí thuyết, 2 phút sau khi tắc động mạch, vùng não bị chi phối bởi mạch máu duy nhất đó sẽ bị chết nếu mức độ tưới máu dưới 10ml/100g não/phút (cung lượng máu não bình thường là 55ml/100g/phút) vùng tế bào não chết được gọi là ổ nhồi máu não. Vùng bao quanh (giữa mô não bình thường và mô não bị hoại tử) tưới máu 15>40ml/100g/phút, ở đây các tế bào thần kinh vẫn sống nhưng không hoạt động được, vùng này được gọi là vùng tranh tối – tranh sáng. Như vậy thời gian để mô não bị hoại tử hay phục hổi chức năng (cửa sổ điều trị) là rất quan trọng. Thời gian này cho đến nay còn chưa có giới hạn chính xác và ở mỗi người sẽ khác nhau tùy thuộc và chức năng hệ thống mạch cảnh và chuyển hóa. Đây là vấn đề mẫu chốt để can thiệt cứu vãn các tế bào thần kinh trên cơ sở phân tích các yếu tố gây hại và các yếu tố có lợi khi đột quỵ xảy ra. Mặt khác, khi mạch não bị vỡ, máu chảy ra, gây phá hủy nhu mô não (chèn ép và hoại tử thiếu máu di mất máu)